Frezen in houtbewerking

Definition und Erklärung der Fertigungstechnik
Fräsen bedeutet, beliebige Konturen an einem feststehenden Werkstück abzutragen. Es zählt zu den zerspanenden Bearbeitungsverfahren und wird als Räumverfahren zur Formgebung eingesetzt.

Frezen is een uiterst veelzijdig bewerkingsproces. In dit artikel leer je hoe frezen werkt en wat je ervoor nodig hebt. We laten je ook de belangrijkste technische principes en methoden zien die worden gebruikt bij het frezen van hout.

Inhoudsopgave

• Betekenis: Frezen eenvoudig uitgelegd
• Welke soorten frezen zijn er bij houtbewerking?
• Technische basisprincipes van frezen
• Freesgereedschap voor houtbewerking
• Gebruikte freesmaterialen
• Frezen in houtbewerkingsberoepen
• Praktische toepassing: Wat kan er worden gefreesd?
• Historische achtergrond van frezen

Betekenis: Frezen eenvoudig uitgelegd

Frezen is een bewerkings- en vormgevingsproces waarmee je bijna alle vaste materialen kunt bewerken. Vooral bij het frezen van hout profiteer je van relatief eenvoudige, gemakkelijk te bedienen apparaten - in tegenstelling tot het complexere frezen van metaal. Bij het frezen kun je alle contouren van een werkstuk verwijderen, bv. omtrekranden of groeven, stappen, pockets of gatenpatronen. Ongelijke of gebarsten oppervlakken kunnen ook vlak worden gefreesd. Dit proces is dienovereenkomstig veelzijdig.

Welke soorten frezen zijn er bij houtbewerking?

Er zijn talloze soorten frezen, afhankelijk van de bewegingsrichting, het materiaal of de gewenste vorm. Een centraal punt is altijd de kwestie van klimfrezen of opwaarts frezen.

Overzicht van het freesproces

Er wordt onderscheid gemaakt tussen handmatig en CNC-frezen:

• Manueel frezen: Je beweegt het werkstuk of de frees met de hand. Dit kan frezen uit de vrije hand zijn (bv. met een bovenfrees) of werken met een speciaal freestoestel.
• CNC frezen: Hier wordt het werkstuk opgespannen in een machine en geleid door een geautomatiseerd systeem. Handmatig frezen is meestal relevanter voor privégebruikers.

Je kunt ook differentiëren in het handmatige gedeelte:

• Frezen uit de vrije hand: met een bovenfrees of freestafel zonder vaste mal.
• Jigfrezen: je gebruikt een freesmal (bv. vlak-, vorm-, profiel-, 3D- of CNC-frezen).

Freesproces volgens looprichting

Opwaarts frezen: De frees draait in de tegenovergestelde richting van de aanvoerrichting. Hierdoor is het verwijderen snel en relatief gemakkelijk te controleren, maar randen kunnen gemakkelijker uitscheuren.

Gesynchroniseerd frezen: De draairichting van de frees en de voedingssnelheid zijn hetzelfde, wat vaak gladdere randen oplevert, maar moeilijker te geleiden is. De frees "trekt" aan het werkstuk en kan het uit je handen rukken. Daarom minder aan te raden voor onervaren gebruikers.

Technische basisprincipes van frezen

Voor frezen heb je een freesmachine nodig. Bij houtbewerking is dit vaak een bovenfrees, die je ook kunt ombouwen tot een freestafel of een bovenfreesmal. Factoren zoals snelheid, voedingssnelheid en freesdiameter zijn belangrijk.

Snijbreedte

Als je door het midden van het materiaal freest (bv. een groef), bepaalt de freesdiameter de snijbreedte.

Voerbeweging

De voedingssnelheid geeft aan hoe snel je de bovenfrees in het hout voert. Harder materiaal of grotere freesdiameters vereisen een lagere voedingssnelheid.

Snijsnelheid

De snijsnelheid hangt af van de hardheid van het materiaal, de diameter van de frees, de snelheid, het koppel en de voedingssnelheid. Kies langzamere instellingen om schade te voorkomen als je niet zeker bent.

Freesgereedschap voor houtbewerking

Het belangrijkste is de freeskop. Er zijn honderden verschillende ontwerpen en types, bijvoorbeeld:

• Profielsnijder
• Afschuinfrees
• Afrondfrees
• Vlakfrees
• Groeffrees
• V-groeffrees
• Type snijder
• Frezen voor afwerking of opruwen
• Schijfgroeffrees
• Kortingssnijder
• Vingersnijder
• Boor
• Frees met verwisselbare inzetstukken of snijkanten

Kies het juiste gereedschap voor elke werkstap, zodat je schone resultaten behaalt en de gebruiker of het gereedschap niet beschadigt.

Gebruikte freesmaterialen

Houtbewerkingsmachines zijn ontworpen voor hout en sommige kunststoffen. Voor metaal of vaste materialen is gespecialiseerde apparatuur nodig. Als doe-het-zelver kun je de volgende materialen over het algemeen betrouwbaar frezen:

• Hout (massief hout, hardhout, zachthout)
• Materialen op houtbasis (MDF, multiplex, spaanplaat)
• Kunststoffen (afhankelijk van machine en frees)
• Zelden lichte metalen (onder bepaalde omstandigheden)

Frezen in houtbewerkingsberoepen

Na houtdraaien is frezen een van de belangrijkste gietprocessen in de houtbewerking. Je vindt het bijvoorbeeld in bijna alle houtbewerkingsberoepen:

• Timmerman / meubelmaker
• Timmerlui
• Speelgoedmaker
• Boot bouwer
• Instrumentmaker
• Trappenbouwer
• Binnenhuisarchitect

Bovenfrezen worden steeds belangrijker in timmerwerk, bijvoorbeeld voor precieze pennen en gaten in balken. Of je nu een kastdeur inlegt of een boomschijf plant - de bovenfrees is veelzijdig en waardevol.

Praktische toepassing: Wat kan er worden gefreesd?

Frezen, vooral met behulp van een freestoestel, is een groot gebied voor zowel amateurs als professionals. Typische freestaken zijn

• Vlakfrezen: Het egaliseren van oppervlakken, bijv. het gladmaken van ruw hout of boomschijven.
• Formaatfrezen: een werkstuk wordt op de gewenste hoek gebracht.
• Profielfrezen / profileren: Bijv. afschuinen en afronden van randen of het maken van decoratieve profielen.
• Structureel frezen: frezen van gatenpatronen, pockets of uitsparingen in het oppervlak.
• Groeffrezen: Het maken van groeven, sponningen, bv. voor tand-en-groefverbindingen.

Je kunt nauwkeurig en veilig werken, vooral met een freestoestel of freestafel. Hierdoor kun je snel goede resultaten bereiken, zelfs als je weinig ervaring hebt.

Historische achtergrond van frezen

Frezen heeft een lange traditie in houtbewerking. Al in het stenen tijdperk gebruikten onze voorouders eenvoudig gereedschap (bijv. boren van bot) en zand om hout te bewerken. Met de triomfantelijke opmars van de scheepsbouw en de meubelindustrie bleef het gereedschap evolueren. Azië, met name China, India en Japan, lieten al in de Middeleeuwen een hoog niveau van vakmanschap zien. In de loop van de industriële revolutie raakten de freesprocessen die we nu kennen ingeburgerd. Veel hiervan werd later overgebracht naar de metaalbewerking. Tegenwoordig is frezen een van de belangrijkste methoden voor precisiebewerking in de serieproductie - en het is ook onmisbaar geworden in de houtbewerkings- en doe-het-zelfsector.